Tysiące lat temu na wyspach Morza Śródziemnego rozwinęła się unikalna fauna, która dziś jest jedynie wspomnieniem. Na takich wyspach jak Cypr, Kreta, Malta, Sycylia czy Sardynia mieszkały nie tylko ogromne stworzenia, ale także ich znacznie mniejsze, karłowate odpowiedniki.

Słonie w Europie

W przeszłości, w Europie żyły różne gatunki słoni, w tym mamuty włochate, które występowały nawet na terenach dzisiejszej Polski. Odkrycia archeologiczne dostarczają dowodów na obecność olbrzymich zwierząt, takich jak Palaeoloxodon i Deinotherium, które były znacznie większe niż dzisiejsze słonie.

Słonie karłowate, takie jak Palaeoloxodon falconeri, żyły około 200 tysięcy lat temu na Sycylii i Malcie. Ich wysokość nie przekraczała jednego metra, co czyniło je zupełnie innymi od swoich większych kuzynów. Karłowate gatunki słoni odkryto również na Krecie, Naksos, Tylos i innych wyspach.

Na Cyprze żyły dwa gatunki w szczególności interesujące dla badaczy: Palaeoloxodon cypriotes i Palaeoloxodon xylophagou. Pierwszy z nich był niezwykle mały jak na słonia, osiągając tylko metr wysokości. Oba gatunki mogły stać się łatwą zdobyczą dla drapieżników oraz ludzi, co potwierdza ich szybkie wyginięcie.

Karłowate hipopotamy na wyspie

Na Cyprze odkryto również ślady hipopotamów, w tym Phanourios minor, karłowatego hipopotama, który żył tu w plejstocenie. Jego szczątki były uważane za pozostałości mitologicznych stworzeń, a w XVI wieku zmielone na proszek wykorzystywano jako lek. Cypryjskie hipopotamy miały niewiele ponad metr wysokości, co czyniło je podobnymi do współczesnych hipopotamów karłowatych z zachodniej Afryki.

Jednak jak te stworzenia dotarły na wyspę, pozostaje zagadką. Badacze spekulują, że mogły one przybyć z Afryki poprzez naturalne mosty, które istniały w przeszłości, podczas gdy Cypr nie miał stałego połączenia lądowego z innymi kontynentami.

Bardzo istotne dla rozwoju cypryjskiego ekosystemu były pierwsze ludzkie osiedla na wyspie, które miały miejsce około 14 tysięcy lat temu. Przypadkowe spotkania z tymi unikalnymi zwierzętami nieuchronnie prowadziły do ich wyginięcia. Odkrycia z "Proceedings of the Royal Society B Biological Sciences" pokazują, że ludzie przybyli na Cypr i w ciągu mniej niż tysiąca lat zniszczyli populacje zarówno karłowatych słoni, jak i hipopotamów.

W okresie, gdy te gatunki wyginęły, na wyspie mogło żyć od 3 do 7 tysięcy ludzi, którzy potrzebowali mięsa, co znacząco wpłynęło na lokalną faunę. Te dramatyczne zmiany w ekosystemie są dowodem na niszczycielski wpływ wczesnych ludzi na środowisko i może dostarczyć cennych lekcji dotyczących ochrony zagrożonych gatunków obecnie.

Dziś, badania nad tymi wymarłymi zwierzętami pomagają nam zrozumieć, jak nasze działania mogą wpływać na zrównoważony rozwój lokalnych ekosystemów. W kontekście zmian klimatycznych i wzrostu populacji ludzkiej, lekcje te są bardziej aktualne niż kiedykolwiek.