Polacy płacą znacznie więcej za kredyty hipoteczne w porównaniu do innych krajów Europy Środkowo-Wschodniej, a nawet w całej Unii Europejskiej. Według danych Europejskiego Banku Centralnego, średnie oprocentowanie nowo udzielanych hipotek w Polsce osiągnęło w lipcu 2024 roku poziom 7,9 proc. W tym samym czasie w strefie euro wynosiło ono zaledwie 3,75 proc. Jeszcze niższe oprocentowanie obowiązywało w Czechach (4,9 proc.), Rumunii (6,3 proc.) i na Węgrzech (7 proc.).

Związek Banków Polskich (ZBP) zwraca uwagę, że sytuacja w Polsce jest skomplikowana i na wysokość oprocentowania hipotek wpływa wiele czynników. Tomasz Pawlonka, dyrektor zespołu badań i analiz ZBP, podkreśla, że nie można oceniać stanu rynku tylko na podstawie oprocentowania, ignorując inne aspekty kosztowe działania banków.

Różnice w oprocentowaniu są także efektem lokalnych warunków gospodarczych oraz polityki pieniężnej. W przypadku Polski mamy do czynienia z restrykcyjną polityką monetarną w odpowiedzi na inflację, która przewyższa cele inflacyjne. Eksperci wskazują, że w najbliższym czasie nie można spodziewać się obniżek stóp procentowych, co stanowi dodatkowe obciążenie dla kredytobiorców.

Warto zwrócić uwagę, że w Czechach, mimo podobnych stóp procentowych w ostatnich latach, koszty nowych kredytów hipotecznych w lipcu 2024 roku były o 3 punkty procentowe niższe niż w Polsce. Te różnice są w dużej mierze odzwierciedleniem odmiennych oczekiwań co do przyszłych zmian stóp procentowych. Czeskie banki systematycznie obniżają oprocentowanie, przejawiając znacznie większą elastyczność polityki monetarnej w porównaniu do polskich odpowiedników.

Sektor bankowy w Polsce charakteryzuje się także mniejszą skalą i koncentracją działań, co wpływa na niższe możliwości konkurencyjne. Pomimo obecności wielu dużych banków, rynkowa koncentracja w obszarze kredytów mieszkaniowych jest wyższa niż średnia w innych krajach, co ogranicza konkurencję cenową.

Dodatkowym czynnikiem są wysokie koszty związane z działaniem banków, w tym podatki oraz zyski, które generują. W ostatnich latach banki w Polsce notują rekordowe zyski, co kłóci się z odczuciami konsumentów, którzy zmagają się z rosnącymi ratami kredytów. Ratami, których wysokość wzrosła nawet o 80% w stosunku do czasów niskich stóp procentowych podczas pandemii.

Kredytobiorcy muszą stawić czoła nie tylko wyższym kosztom, ale także niepewnej sytuacji gospodarczej. Niezależnie od wzrostu średnich płac w Polsce, wiele gospodarstw domowych zmaga się z problemami finansowymi, a różnice w dochodach powodują, że sytuacja kredytobiorców jest zróżnicowana.

ZBP zwraca uwagę na dodatkowe obciążenia, takie jak wakacje kredytowe, które kosztowały banki około 18 miliardów złotych. Ponadto, sektor bankowy w Polsce ponosi olbrzymie koszty związane z programami wsparcia oraz regulacjami, które wpływają na ich rentowność, a tym samym na koszty kredytów dla konsumentów.

Reasumując, wysoka cena kredytów hipotecznych w Polsce to efekt złożonej sytuacji rynkowej, lokalnych uwarunkowań ekonomicznych oraz polityki banków. Kredytobiorcy w Polsce są zmuszeni do płacenia znacznie wyższych odsetek, a ich możliwości finansowe stają się coraz bardziej ograniczone.