Wietnamskie łodzie rybackie od lat wyławiały niezwykle duże równo nogi, które są morskimi skorupiakami blisko spokrewnionymi z polskimi stonogami. Jednak dopiero recentne badania, w tym te prowadzone przez znanego naukowca Petera Nga z Narodowego Uniwersytetu Singapuru, ujawniły, że mamy do czynienia z zupełnie nowym gatunkiem. Wstępne analizy przeprowadzono na czterech okazach zakupionych od rybaków w Quy Nhơn, na południowym wybrzeżu Wietnamu.

Nowy gatunek, nazwany Bathynomus vaderi, osiąga długość ponad 30 centymetrów i może ważyć ponad kilogram, co czyni go jednym z tzw. „supergigantów” wśród równo nóg. Fascynująca nazwa nie jest przypadkowa – oprócz podobieństwa do maski Lorda Vadera, naukowcy chcieli także nawiązać do tajemniczych i mrocznych głębin, w których żyje ten skorupiak, na głębokościach od 800 do 1200 metrów.

Od czasu, gdy w 2017 roku lokalne restauracje zaczęły serwować Bathynomus vaderi jako egzotyczne danie, zaczęło rosnąć jego zainteresowanie. Smak porównywany jest czasem do homara, a miejscowe społeczności nadały mu miano „morskiego robaka”. Jednak rybacy regularnie przeczesują dno przy wyspach Spratly w celu połowu tego niezwykłego stworzenia, co może mieć poważne konsekwencje dla lokalnego ekosystemu.

Eksperci obawiają się, że intensywne połowy mogą prowadzić do znacznego spadku liczebności Bathynomus vaderi, zanim ugląd pomoże w pełni zrozumieć biologię i rolę tych stworzeń w morskim łańcuchu pokarmowym. Głębinowe ekosystemy są z natury trudno dostępne do badań, co czyni ocenę ich populacji jeszcze bardziej złożoną.

Zagrożenia dla tego gatunku są dodatkowo potęgowane przez praktyki rybołówcze w Wietnamie, gdzie często stosuje się metody mające na celu szybki zysk, nie zważając na skutki dla środowiska. Trawlery przeczesują ogromne obszary dna, wyciągając setki kilogramów ryb, krewetek i nieznanych wcześniej gatunków skorupiaków. Każdy organizm morski, na który rośnie popyt, w krótkim czasie staje się zagrożony.

Interesujące jest również to, że Bathynomus vaderi to czwarty opisany gatunek, który ma charakterystyczne, wygięte ku górze kolce na końcu odwłoka. Naukowcy zalecają dalsze analizy populacyjne oraz opracowanie strategii ochrony tego niezwykłego skorupiaka. Niestety, jak dotąd żadne przepisy regulujące połowy gigantycznych równo nóg nie zostały wprowadzone, co pozostawia przyszłość tego gatunku w niepewności.

Przy jednoczesnej analizie zagrożeń i problemów gospodarczych rybaków, ochrona Bathynomus vaderi wymagałaby współpracy naukowców, władz lokalnych oraz samych rybaków. Na razie możemy jedynie obserwować, jak „morski Darth Vader” zyskuje popularność zarówno wśród fanów „Gwiezdnych Wojen”, jak i kulinarnych entuzjastów.