W Polsce toczą się nie tylko rywalizacje w sportach czy gospodarce, ale także w walce z szarą strefą tytoniową, gdzie nasz kraj osiąga imponujące wyniki. O ile często słyszymy o smutnych statystykach dotyczących kredytów hipotecznych czy bezrobocia, to czasy się zmieniają: Polska zdobywa uznanie w walce z nielegalnym obrotem papierosami, a jej sukcesy powinny być wzorem dla innych państw Unii Europejskiej.

Według raportu KPMG, w 2023 roku średni udział szarej strefy w obrocie tytoniowym w UE wyniósł aż 8,3%. To przekłada się na ogromne straty budżetowe, rzędu 11,6 miliarda euro oraz utratę 35 miliardów sztuk nielegalnych wyrobów. Te dane pokazują, jakie możliwości inwestycyjne mogą być stracone przez oszustwa podatkowe.

W skali Europy Francja jest największym problemem, odpowiadając za blisko 50% szarego rynku tytoniowego w UE. Statystyki są niepokojące, ponieważ Francuzi palą aż 33% wyrobów tytoniowych na czarno, zaraz za nimi są Irlandczycy i Grecy. Tymczasem Polska, ze swoim zaledwie 3,6-procentowym udziałem szarej strefy, wyróżnia się na tle innych krajów, ustanawiając się w gronie siedmiu państw z najniższymi wskaźnikami.

Charakterystyczne dla Polski jest to, że z roku na rok spada udział nielegalnych wyrobów tytoniowych na rynku. W 2022 roku wynosił on 4,2%, w 2021 roku – 4,9%. Działania służb celno-skarbowych oraz różnych instytucji, które skutecznie eliminowały nielegalne fabryki i organizacje przestępcze zajmujące się nielegalną produkcją papierosów, przyczyniły się do tych sukcesów. W 2023 roku zlikwidowano aż 22 nielegalne fabryki tytoniowe, co przyniosło bezpieczeństwo i poprawę w pozyskiwaniu wpływów do budżetu.

Zwiększone wpływy z akcyzy na wyroby tytoniowe są bezpośrednim wynikiem malejącego udziału szarej strefy. W 2021 roku wyniosły one 23,3 miliarda złotych, a w 2023 roku – 27,5 miliarda złotych. Warto jednak zwrócić uwagę, że zmiany w wysokości akcyzy mogą przyczynić się do negatywnych skutków w przyszłości. Rząd planuje znaczne podwyżki, które mogą doprowadzić do wzrostu szarej strefy, co zaszkodzi osiągniętym dotychczas wynikom.

Przewidywane wzrosty akcyzy do 2027 roku są naprawdę alarmujące, sięgające nawet 401% w przypadku nowatorskich wyrobów tytoniowych, które mają być alternatywą dla tradycyjnych papierosów. Branża tytoniowa już teraz ostrzega, że takie stawki mogą przynieść odwrotny skutek i powiększyć szarą strefę.

Wnioskując, Polska osiąga ogromny sukces w walce z nielegalnymi papierosami na tle Unii Europejskiej. Jednak zbytnia gorliwość rządzących w kwestii drastycznych podwyżek akcyzy może doprowadzić do sytuacji, w której Polska przestanie być liderem w tej kwestii. Warto, aby Polska na przyszłość kontynuowała dialog z innymi krajami UE, dzieląc się swoim doświadczeniem i strategiami walki z rynkiem szarej strefy.