Od 9 września 2023 roku Niemcy rozpoczęły kontrole na wszystkich lądowych granicach z krajami sąsiednimi, w tym Francją, Luksemburgiem, Holandią, Belgią i Danią. Z kolei od 11 listopada 2024 roku kontrole obejmą także granicę z Austrią, a od 15 grudnia 2024 roku z Polską, Szwajcarią i Czechami.

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Niemiec (MSW) zaznaczyło, że kontrole będą przeprowadzane w sposób elastyczny oraz w zależności od bieżących potrzeb bezpieczeństwa. Ich zakres, czas trwania oraz konkretne lokalizacje będą ustalane na podstawie aktualnej sytuacji. Mimo że resort zapewnił, że kontrole nie spowodują długich kolejek, to jednak nie wykluczono tymczasowych zakłóceń w ruchu granicznym.

Nancy Faeser, szefowa MSW, w rozmowie z gazetą „Bild am Sonntag” podkreśliła, że działania te będą ściśle koordynowane z krajami sąsiednimi, co ma na celu minimalizację zakłóceń w ruchu granicznym: "Nie będziemy mieli do czynienia z długimi korkami, lecz z inteligentnymi kontrolami, zgodnymi z wymogami aktualnej sytuacji".

MSW przypomniało, że wszystkie osoby przekraczające granicę Niemiec muszą posiadać ważny dokument tożsamości – dowód osobisty lub paszport. Obywatele krajów trzecich zobowiązani są również do przestrzegania wymogów wjazdowych, które mogą obejmować posiadanie wizy.

Wprowadzenie tymczasowych kontroli na granicach ma na celu przede wszystkim ograniczenie nielegalnej migracji oraz ochronę bezpieczeństwa wewnętrznego Niemiec. "Obecna sytuacja bezpieczeństwa, w tym ochrona przed islamskim terroryzmem oraz poważną przestępczością transgraniczną, ma kluczowe znaczenie dla podjęcia tych działań" – dodano w komunikacie.

Decyzja o wprowadzeniu kontroli związana jest z atakiem nożownika, do którego doszło w Solingen pod koniec sierpnia, a do którego przyznało się Państwo Islamskie. Sprawca, 26-letni Syryjczyk, zabił trzy osoby, a osiem zostało ranionych.

Wprowadzenie takich środków wywołało krytykę wśród niektórych państw członkowskich Unii Europejskiej, w tym Polski. Premier Donald Tusk nazwał to działanie "nieakceptowalnym" i wskazał na de facto zawieszenie strefy Schengen. Premier Grecji, Kyriakos Micotakis, również wypowiedział się krytycznie, określając decyzję Berlina jako "jednostronne naruszenie zasad strefy Schengen".

Według MSW Niemiec, od 16 października 2023 roku, w ramach kontroli na granicach z Polską, Czechami, Austrią i Szwajcarią, policja federalna odnotowała około 52 tysiące prób nielegalnego przekroczenia granicy oraz przeprowadziła około 30 tysięcy wydaleń. Jak zmiany te wpłyną na podróżnych oraz sytuację migracyjną w regionie, dowiemy się w najbliższych miesiącach.