Czwartek przyniósł szokujące wieści z polskiego świata nauki. Portal wyborcza.biz ujawnił, że Piotr Sankowski, twórca i pierwszy prezes prestiżowego ośrodka IDEAS, złożył rezygnację. Współpracownicy nie szczędzili mu słów uznania, podkreślając, że do jego zasług należy stworzenie zespołu wybitnych ekspertów w dziedzinie sztucznej inteligencji. Przy jego odejściu natychmiast zaznaczono, że mogą pojawić się dalsze rezygnacje — to eufemizm, bo fala odejść już przetoczyła się przez ośrodek.

Jak informuje Anna Wittenberg z Dziennika Gazety Prawnej, z rady naukowej odeszło już sześć osób, w tym znane postacie takie jak Marta Kwiatkowska, Marcin Żukowski, Aleksander Mądry, Wojciech Samek, Marek Barwiński i Zofia Dzik. Ta sytuacja stawia solidny cień na przyszłość IDEAS.

Odpowiedzialność za ten kryzys spadła na rządzących, a wiceminister nauki i szkolnictwa wyższego, Maciej Gdula, jednym z wielu wpisów tylko potwierdził słuszność tych zarzutów. Na ostrzeżenia Dariusza Jemielniaka, apelującego do premiera Donalda Tuska, aby dostrzegł niepokojące problemy w polskiej nauce, Gdula odparł:

„To jakieś kompletne pomieszanie pojęć. IDEAS NCBR to spółka z o.o. Została powołana, aby komercjalizować wyniki badań naukowych. Rok 2023 zakończyła stratą 28 808 965 złotych, przy przychodach wynoszących zaledwie 173 tysiące. Rada Nadzorcza IDEAS podjęła decyzję, że nie można kontynuować takiego kursu.”

Wyraźnie widać, że Gdula stawia na komercjalizację, a jego słowa „misją IDEAS jest komercjalizacja” brzmią jak zapowiedź dalszych kłopotów. Warto jednak zauważyć, że finanse nie są jedynym problemem.

Michał Podlewski, ekspert ds. sztucznej inteligencji, z ironicznego uśmiechem skomentował sytuację finansową ośrodka, jednak zadał również istotne pytanie: „Czy IDEAS NCBR to działalność niegospodarcza?” To niewygodne pytanie stawia inne: czy ośrodek rzeczywiście realizuje swoje zadania naukowe w zgodzie z celami, które sobie postawił?

Kolejne trudne pytania stawia Wittenberg, pytając Gdulę o kluczowe zapisy umowy spółki, które sugerują, że większość działań IDEAS ma charakter niezarobkowy. Czy rzeczywiście zatwierdzony w 2023 roku biznesplan przewidywał brak możliwości osiągania zysków?

Tymczasem zamiast konkretnych odpowiedzi, minister ogranicza się do lakonicznych zwrotów. Ta kontrowersyjna sytuacja wywołuje niepokój w środowisku naukowym oraz wśród opinii publicznej. Co dalej z IDEAS? Czy będziemy świadkami kolejnych rezygnacji? Czas pokaże, ale jedno jest pewne — kryzys naukowy w Polsce staje się coraz bardziej widoczny.