Demografia Polski: alarmujące dane GUS

Nowe, alarmujące dane Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) podkreślają poważne wyzwania demograficzne przed Polską. Oprócz malejącej liczby urodzeń, drastycznie spada też liczba zawieranych małżeństw, co może mieć katastrofalne skutki dla przyszłości naszego społeczeństwa.

Spadek liczby urodzeń

Z najnowszego Biuletynu Statystycznego wynika, że liczba urodzeń w Polsce zmniejszyła się z ponad 400 tysięcy na początku 2018 roku do około 250 tysięcy w 2023 roku. To spadek wynoszący niemal 40%! Niestety, ta tendencja jest trwała i ma głębokie korzenie historyczne, związane z wcześniejszym niżem demograficznym.

Współczynnik dzietności

Co więcej, współczynnik dzietności, który określa średnią liczbę dzieci przypadających na jedną kobietę, osiągnął w 2023 roku dramatyczny wynik 1,16. To jeszcze bardziej niepokojące, gdy weźmiemy pod uwagę, że poziom zastępowalności pokoleń to około 2,10. Niższe dzietności są więc nie tylko skutkiem zmniejszonej liczby kobiet, które mogłyby zostać matkami, ale również zmieniających się wartości społecznych.

Spadek liczby małżeństw

Jednak to, co wprawia w posępne nastroje, to także spadająca liczba małżeństw. W ostatnich latach małżeństwa w Polsce przeszły przez różne cykle demograficzne. Po okresie boomu w latach 70. i 80. XX wieku, liczba zawieranych małżeństw zaczęła drastycznie spadać, a pandemia COVID-19 tylko pogłębiła ten kryzys. W sierpniu 2023 roku liczba małżeństw spadła poniżej 150 tysięcy, co stanowi szokujące 1/3 mniej w porównaniu do 2018 roku.

Przyczyny spadku

Dlaczego tak się dzieje? Demograf Mateusz Łakomy wskazuje na kilka istotnych czynników. Przede wszystkim, wiele osób w wieku, w którym tradycyjnie zawiera się małżeństwa, nie podejmuje tego kroku. Obecnie średni wiek osób zawierających małżeństwa to 29 lat dla mężczyzn i 27 dla kobiet, ale spadająca skłonność do związków formalnych może być związana z rosnącą edukacją kobiet oraz ich pożądaniem partnerów o podobnym poziomie wykształcenia.

Wpływ doświadczeń rodzinnych

Nie bez znaczenia są także doświadczenia rodzinne. Wiele osób boryka się z negatywnymi wzorcami z dzieciństwa, kiedy obserwowały rozpad własnych rodzin, co może wpływać na ich decyzje dotyczące małżeństw. Dodatkowo, wpływają na to uzależnienia od technologii oraz zmieniające się wartości społeczne, których brak przekłada się na trudności w budowaniu trwałych relacji.

Związek między małżeństwami a urodzeniami

Niepokojące, że spadająca liczba małżeństw ma bezpośredni wpływ na liczbę urodzeń. To postrzeganie małżeństwa jako warunku koniecznego dla zakupu rodziny jest nadal silne w polskim społeczeństwie. Badania pokazują, że liczba dzieci rodzących się w danym roku jest ściśle skorelowana z liczbą zawartych małżeństw w tym samym okresie.

Przyszłość małżeństw i dzieci w Polsce

Eksperci, tacy jak prof. Monika Mynarska z UKSW, zauważają, że mimo ewolucji postrzegania małżeństwa, model tradycyjny nadal dominuje. Warto także dodać, że w Polsce jest krajem, w którym kwestie prawne, takie jak dziedziczenie i opodatkowanie, wciąż faworyzują małżeństwa.

Co dalej z Polską demografią?

Ale czy to oznacza, że w najbliższych latach dzieci w Polsce będą tylko wspomnieniem? Niedawne analizy pokazują, że wiek kobiet przed 30. rokiem życia, a także zmiany w społecznych wartościach mogą przyczynić się do wzrostu liczby małżeństw i przez to dzieci w przyszłości. Na pewno jednak przynajmniej na krótki okres proces ten nie przyniesie dużych zmian.

Stawiamy pytanie: co dalej z Polską demografią? Będziemy musieli stawić czoła nie tylko niżowi urodzeń, ale również spadkowi małżeństw, co w dłuższej perspektywie może realnie wpłynąć na naszą przyszłość jako społeczeństwa.