Nowe badania naukowe wstrząsnęły dotychczasowymi teoriami na temat ewolucji Amazonii podczas ostatniej epoki lodowcowej, która miała miejsce około 21 500 lat temu. Odkrycia te rzucają nowe światło na jedną z największych tajemnic tropikalnych lasów.

Czy las deszczowy istniał w epoce lodowcowej?

Niektórzy naukowcy od lat sądzili, że w tym okresie Amazonia składała się z tzw. "leśnych wysp" (refugia), które były całkowicie odizolowane od siebie, co wpływało na drogę ewolucji zwierząt. Jednak nowe badania sugerują, że rzeczywistość wyglądała inaczej. Inna grupa badaczy stwierdziła, że dżungla była ciągła i zajmowała powierzchnię porównywalną do dzisiejszej.

Zespół naukowców zdołał na podstawie analizy danych klimatycznych odkryć, że istniały leśne wyspy, które były w rzeczywistości powiązane ze sobą przez rozległe obszary sawanny. To pozwoliło niektórym gatunkom zwierząt na swobodną migrację między różnymi ekosystemami.

Jak zauważają badacze: "Znaleźliśmy dowody na istnienie rozdrobnionych lasów, które współistniały z rozległymi wilgotnymi lasami tropikalnymi na zachodzie oraz z leśnymi wyspami w środkowej i południowej części Amazonii. To dowodzi, że różne ekosystemy były ze sobą połączone nagłymi zmianami klimatycznymi."

Migracje dotyczyły zwierząt o większych zdolnościach adaptacyjnych, podczas gdy inne bardziej wyspecjalizowane gatunki pozostały w swoich "wyspach" i jeszcze bardziej się specjalizowały. Przemiany te prowadziły do powstawania nowych gatunków w wyniku izolacji i specyficznych warunków środowiskowych.

Jak dodaje dr Douglas Kelley z brytyjskiego Centrum Ekologii i Hydrologii (UKCEH): „Zmiany klimatyczne odegrały kluczową rolę w kształtowaniu różnorodności biologicznej lasów amazońskich. Obecnie, w obliczu gwałtownego globalnego ocieplenia, skutki będą jeszcze bardziej dramatyczne.”

Wzrost temperatur i emisja gazów cieplarnianych spowodowanych działalnością człowieka są już odczuwalne w całym ekosystemie, co rodzi obawy o przyszłość amazońskiej biodiverstyczności.

Nowoczesne technologie ujawniają prehistoryczne tajemnice

Badacze zastosowali zaawansowane techniki modelowania klimatu oraz symulacje komputerowe, które analizowały rozwój roślinności przez tysiące lat, bazując na danych o pyłkach roślinnych odkrytych w osadach.

Nowatorskie podejście uwidoczniło, że w wyniku niewłaściwych warunków klimatycznych, powierzchnia leśna w Amazonii znacznie się zmniejszyła. W atmosferze spadła zawartość dwutlenku węgla, co dodatkowo hamowało wzrost drzew. Zwiększona liczba pożarów również przyczyniła się do zniszczenia dużych obszarów dżungli.

Dr Hiromitsu Sato z Instytutu Badawczego Leśnictwa w Ontario zaznacza: „Nasze badania są jednymi z najbardziej wiarygodnych dowodów na pochodzenie bogatej różnorodności biologicznej Amazonii. Użycie modelowania powierzchni lądowej w badaniach nad różnorodnością biologiczną to nowa i ekscytująca innowacja, która może pomóc w przyszłych badaniach historii gatunków.”

Dzięki tym wynikom naukowcy mają nadzieję na lepsze zrozumienie historii i przyszłości amazońskich ekosystemów, które w obliczu zmian klimatycznych mogą wkrótce wymagać ochrony, a nawet rewitalizacji, aby zachować ich niezwykłą różnorodność.