2023 yılı temmuz ayında kamu işçilerinin en düşük ücreti 21 bin 750 liraya çıkarılırken, memur maaşlarının 22 bin lira olması için ilk defa genel uygulamanın dışına çıkıldı. Memur maaşlarına ‘ilave ödeme’ adı altında seyyanen zam yapıldı.

Hizmetli, genel müdür ve üst düzey yöneticiler dahil, tüm memurların maaşlarına aynı zam uygulandı. Seyyanen zam, 15.965 göstergeye bağlı olarak belirlendi. Gösterge ile memur maaş katsayısının çarpımı seyyanen zam miktarını oluşturuyor ve bu zam, memur maaş katsayısına bağlı olarak her 6 ayda bir artıyor.

Öne çıkan bilgilere göre, 2023 yılı temmuz ayında 8.077 TL olan seyyanen zam, geçmişte 12.055 TL’ye, daha sonra ise 14.383 TL’ye yükseldi. Son zam ile ocak-haziran döneminde uygulanmak üzere bu rakam 16.043 TL’ye çıktı.

Seyyanen zam uygulandığında, en düşük memur maaşı 22.017 TL’nin yüzde 37’sini oluşturuyordu. Son zamla birlikte en düşük memur maaşı 43.698 TL’ye yükseldi. Seyyanen zammın en düşük memur maaşı içindeki payıysa değişmeyerek yüzde 37 olarak kaldı.

EMEKLİ AYLIĞINA YANSIMIYOR

Ancak önemli bir detay var: Seyyanen zam, emekli aylıklarına yansımıyor. Emekli Sandığı Kanunu’na göre, geçmişte 25 yıl çalışan bir memurun emekli aylığı, çalışırken aldığı maaşın yüzde 75’i oranında hesaplanıyordu. Zamanla bazı ödemeler emekli aylıklarına yansıtılmamaya başlandı. Son olarak seyyanen zam da memurların emekli aylıklarının hesabında dikkate alınmadı. Bu durum, memur maaşları ile emekli aylıkları arasındaki makası açtı.

2023 yılı ocak-haziran döneminde en düşük memur maaşı 11.848 TL, en düşük emekli aylığı ise 7.901 TL idi. Emekli aylığının çalışırken alınan maaşla oranı yüzde 67 seviyesinde oldu. Aynı dönemde öğretmen maaşı 14.053 TL, emekli aylığı ise 11.833 TL olarak belirlendi, bu da emekli öğretmenin maaşının yüzde 84’üne denk geliyor.

Bu yıl ise en düşük memur maaşı 43.698 TL, en düşük emekli maaşı 19.616 TL oldu. Artık en düşük emekli maaşının, en düşük memur maaşına oranı yüzde 45’e geriledi.

Öğretmen maaşı ocak ayında 49.503 TL olurken, emekli öğretmen aylığı 29.418 TL’ye düştü. Emekli öğretmenin aylığı, çalışırken aldığı maaşın yüzde 59’una gerilemiş durumda. Ek ders ücretleri dikkate alındığında bu oran daha da düşüyor.

İŞÇİLERİN KIDEM TAZMİNATINI DA ETKİLİYOR

Memurlara 2023 yılında verilen seyyanen zammın emekli ikramiyelerine yansımaması, özel sektörde ve kamuda çalışan işçilerin kıdem tazminatlarını da olumsuz etkiliyor.

Yasaya göre, işçinin ücreti ne olursa olsun işyerinde çalıştığı her yıl için ödenecek kıdem tazminatı, o tarihte uygulanan kıdem tazminatı tavanını aşamaz. Kıdem tazminatı tavanı, en yüksek devlet memurunun bir yıllık emeklilik ikramiyesine endekslenmiş durumda.

Seyyanen zam en yüksek devlet memuru ikramiyesine yansımadığı için kıdem tazminatı tavanı olmasından dolayı, asgari ücretin iki katı ve daha fazla ücretle çalışan işçilerin daha düşük kıdem tazminatı almasında etken oluyor.

Gelecekteki durum açısından bu zammın neden bu kadar önemli olduğu, hem çalışanlar hem de emekliler için büyük bir merak konusu olarak dikkat çekiyor.