Hazine ve Maliye Bakanlığı, 2023 yılına ilişkin Kamu İktisadi Teşebbüsleri (KİT) raporunu kamuoyuna sundu. Verilere göre, Bakanlığın portföyünde 19 KİT, 1 KİT bağlantılı ortaklık, 5 kamu bankası ve 8 diğer kuruluş ile toplam 33 kamu işletmesi yer almakta. 2023 yılında KİT sisteminin brüt satışları, 2022’ye göre yüzde 13,9 artışla 1,3 trilyon liraya ulaştı. Bu artışın büyük bir kısmı, Türkiye Elektrik İletim A.Ş. (TEİAŞ) ve Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ) gibi büyük oyunculardan kaynaklandı.

KİT sistemi, 2023 yılında yaklaşık 159,3 milyar lira faaliyet karı elde etti. Faaliyet karının oluşumunda, brüt satışlardaki artışın yanı sıra satış maliyetlerinin yüzde 0,5 azalış göstermesi etkili oldu. Vergi ve yasal yükümlülüklerin ardından, sistemin 2023 yılı dönem net karı 74,7 milyar lira olarak gerçekleşti.

KİT'LERİN BİLANÇO DURUMU

KİT sisteminin toplam aktif büyüklüğü 2023'te yıllık yüzde 157,5 artışla 2,9 trilyon liraya yükseldi. Geçen yıl aktif büyüklüğünün gayri safi yurt içi hasılaya (GSYİH) oranı ise yüzde 11,2 olarak hesaplandı. Aktif büyüklükteki artış, özellikle duran varlıklardaki enflasyon muhasebesi sonucu gerçekleşen artıştan kaynaklandı.

Toplam öz kaynak büyüklüğü ise 2023’te yüzde 360,2 artışla 2 trilyon liraya ulaştı. Bazı KİT'lerin nominal sermayelerinde yapılan artışlar sonucu, KİT sisteminin toplam nominal sermayesi 2022’ye göre yüzde 78,3 artış gösterdi ve 932 milyar liraya yükseldi. Ödenmiş sermayelerdeki artış ise KİT sisteminin toplam ödenmiş sermayesini yüzde 25,9 artırarak 616,3 milyar liraya çıkardı.

KİT sisteminin pasif yapısında ise yabancı kaynakların öz kaynaklara oranla daha fazla olduğu dikkat çekti. Öz kaynaklar, toplam pasifin yüzde 67,1'ini oluştururken, yabancı kaynakların oranı yüzde 32,9 olarak belirlendi.

İSTİHDAM GİDERLERİ ARTTI

KİT'lerde 2019 yılında ortalama 100 bin 512 kişi istihdam edilirken, bu sayı geçen yıl 98 bin 922 seviyelerine geriledi. Portföydeki KİT'lerin toplam istihdam giderleri, 2023'te bir önceki yıla göre yüzde 109,7 artışla 62 milyar liraya ulaştı. 2019’da gelir tablosuna yansıyan toplam satış ve faaliyet giderlerinin yüzde 8,4'ü ise istihdam giderinden oluşmaktaydı.

Ayrıca, KİT bünyesindeki çalışanların işverene maliyeti 2023'te memurlar ve sözleşmeli personel için aylık ortalama 41 bin 825 lira, işçiler için ise aylık ortalama 61 bin 777 lira olarak belirlendi.

KİT'lerin büyüme trendi, Türkiye ekonomisinin canlanması açısından büyük bir fırsat sunarken, gözler bu süreçte yaşanacak olası gelişmelere çevrildi. Özellikle enerji ve altyapı sektöründeki kamu yatırımlarının artışı, milli ekonomiyi desteklemeye devam edecek gibi görünüyor. Sonuçlar, kamu işletmelerinin etkinliğinin artırılması gerektiğini de ortaya koyuyor.