Bağımlılık denilince akla genellikle alkol ve tütün ürünleri gelse de, 2023 verilerine göre yetişkinlerin yüzde 14'ü ve çocukların yüzde 15'i gıda bağımlılığı ile başa çıkmak zorunda.

Uzmanlar, son 50 yılda gelişen beslenme alışkanlıklarının sonuçlarını değerlendirmekte; aşırı işlenmiş gıdaların Batı toplumlarında insanların beslenmelerinin yarısından fazlasını oluşturduğunu vurguluyor.

Bu gıdalar, vücudun yağ ve şeker algılayıcılarını tetikleyerek dopamin salgısını artıracak şekilde tasarlanıyor, bu da sürekli daha fazlasını istememize yol açıyor.

Mart 2022'de yayımlanan bir araştırma, gıda bağımlılığına dair önemli veriler sağladı.

Michigan Üniversitesi'nden psikoloji profesörü Ashley Gearhardt, "Farkında değiliz ama bu gıdalar alkol ve tütün ürünleri gibi önlenebilir ölümlere sebep olabiliyor" dedi.

Gıda bağımlılığının etkileri yalnızca bireylerin sağlığı ile sınırlı değil; ekonomiye de büyük etkileri var.

Aşırı işlenmiş gıdaların teşvik edilmesi, obezite oranlarını artırarak sağlık sistemlerine büyük bir yük getiriyor.

Ayrıca bu yiyecekler, sıradan insanların tüketim alışkanlıklarını sorgulamalarına neden oluyor.

Bunun gerekliliği, bireylerin sağlıklı beslenme alışkanlıklarını edinmelerini sağlamak için kritik bir adım.

Dopamin, aldığımız keyif artışını sağlamıyor, aksine temel ihtiyacımız olan gıdaları tüketmemizi sağlayan bir ödül mekanizması işlevi görüyor.

Dopamin düzeyi ne kadar yüksek olursa, o davranışı tekrarlama olasılığımız da o kadar artıyor.

Yağ ve şeker içeren gıdalar, beynimizde dopamin salınımını artırarak bağımlılık hissini pekiştiriyor.

Virginia Teknoloji Üniversitesi'nden Alexandra DiFeliceantonio, ağzımızdaki algılama sürecinin gıda bağımlılığının sadece bir parçası olduğunu belirtiyor; bağırsaklardaki ikincil sensörler de bu aşamada devreye giriyor.

Yağ ve şekerden zengin yiyecekler, dopamin düzeyini normalin yüzde 200'üne kadar artırabiliyor ki bu oran nikotin ve alkol bağımlılığı ile kıyaslandığında oldukça yüksek.

Son yıllarda araştırmalar, gıda bağımlılığına dair yeni soruları gündeme getiriyor.

Gıda bağımlıları genellikle yoksunluk kaygısı ve fiziksel sıkıntılar nedeniyle daha fazla gıda tüketiyorlar.

Ancak DiFeliceantonio, bu durumu açıklamanın daha karmaşık olduğunu ve gıda tüketiminin sadece bağımlılıkla değil, alışkanlıklarla da ilişkili olduğunu savunuyor.

Gıda bağımlılığının tehditleri hakkında daha fazla farkındalık yaratmak ve insanların bu konuda kendilerini nasıl koruyabileceklerine dair stratejiler geliştirmek hayati önem taşıyor.

Sağlıklı yaşamın gerekliliğini kavramak ve bu konuda eğitim almak, gıda bağımlılığının önüne geçmek için ilk adımlar olmalıdır.

Eğer sağlığımızı korumak istiyorsak, aşırı işlenmiş gıdalardan uzak durmalı ve sağlıklı alternatifleri tercih etmeliyiz.