Dünya

Daron Acemoğlu: Şirketlerin Yatırımları Denetlenmeli, İnsan Refahı Ön Planda Olmalı

2024-09-27

Dünyaca ünlü ekonomist Daron Acemoğlu, teknoloji şirketlerinin güçlerinin uluslararası alanda önemli bir tehdit oluşturduğunu belirtti. Bu şirketlerin, devletler tarafından daha sıkı bir şekilde denetlenmesi gerektiğini vurgulayan Acemoğlu, "Şirketlerin yatırımlarının, insanların ve çalışanların refahına katkıda bulunacak şekilde yönlendirilmesi şart" ifadelerini kullandı.

Acemoğlu, "Teknoloji şirketlerinin etkisi sadece tek bir ülke ile sınırlı kalmıyor, ülkeler arasında da büyük farklılıklar yaratıyor. Bu şirketlerin nasıl denetleneceği konusunda ciddi bir belirsizlik var. Bu sürecin ABD ve Avrupa'da başlaması gerekiyor, ancak Türkiye’nin de bu süreçte yer alması şart. Aksi takdirde, ileride büyük zorluklarla karşılaşabiliriz." diye ekledi.

Ayrıca, şirketlerin denetimi konusunda ifade özgürlüğü, demokrasi ve bilim gibi değerlerin önemine dikkat çeken Acemoğlu, "Özellikle önümüzdeki 20 yıl içinde bu değerler daha da kritik hale gelecek. Eğer teknolojik devlere karşı halkın haklarını savunmak istiyorsak, demokrasi ve ifade özgürlüğünün önemini bir kez daha vurgulamak zorundayız. Devletin eline daha fazla güç verdiğimizde, bu denetimleri yaparken dikkatli olmalıyız. Aksi takdirde, denetim araçları da otoriterleşebilir” şeklinde konuştu.

Acemoğlu, Çin’in teknoloji şirketleri üzerine yaptığı denetimler konusunda da endişelerini dile getirdi. "Çin, teknoloji alanında oldukça güçlüdür ve bu güçleri istismar edebilmektedir. Bunun yanı sıra, güvenlik gerekçeleriyle vatandaşlarını denetleyen teknolojiler geliştiriyor ve bu teknolojileri otoriteler tarafından muhalefetin susturulmasında kullanıyor. Ayrıca, Çin bu teknolojileri demokratik olmayan ülkelerde de yaygınlaştırıyor. Örneğin, Huawei son yıllarda birçok demokrasi karşıtı ülkeye bu tür teknolojilerin satışını gerçekleştirdi" dedi.

Türkiye’nin BRICS ülkelerine katılma çabalarına da değinen Acemoğlu, bu birleşmenin pek çok açıdan tehlikeli olabileceğini düşündüğünü ifade etti. "Türk ekonomisi, teknoloji açısından daha ilerici ve demokratik bir yapıya sahip başka gruplara katılmayı tercih edebilir. BRICS’in, Çin ve Rusya gibi otoriter rejimlerin kontrolünde olması, Türkiye için risklidir. Türkiye, Meksika, Brezilya ve Endonezya gibi ülkelerin bir araya gelerek, teknoloji ve küreselleşme konularında ortak bir ses oluşturması önemlidir" açıklamalarında bulundu.

Bilim ve ifade özgürlüğünün bağımsız bir şekilde gelişmesi gerektiğini vurgulayan Acemoğlu, Türkiye’de bu değerlerin zayıf olduğunu belirtti. Eğitim sisteminin olumsuz etkileriyle birlikte, Türkiye'deki beyin göçü sorununa dikkat çekti. "Türkiye’yi terk eden en iyi zihinlerin geri dönmesi için önce eğitim sisteminin güçlendirilmesi gerekiyor. Bilime ve eğitimdeki konulara değer verilmesi, ekonomik ve toplumsal gelişim için kritik. Ancak mevcut durumda bu yönlendirmelere yeterince önem verilmiyor. Bu nedenle en iyi insan kaynaklarımız gidiyor. Bu durumu değiştirmek için ne tür politikalar geliştirebiliriz?" diyerek sözlerini tamamladı.