Bilim

4 Bin Yıllık Gizem Ortaya Çıktı: Veba Avrupa'dan Asya'ya Nasıl Yayılmıştı?

2025-08-29

Yazar: Mehmet

Korkunç Veba Salgınının Tarihçesi

Üzerine sayısız teori üretilen, tarih boyunca milyonlarca cana mal olan veba salgını, Avrupa'dan Asya'ya nasıl yayıldı? CNN Science'ın haberine göre, bu sorunun yanıtı, 4 bin yıllık bir koyun dişinde gizli. İlk kez Rusya'da bulunan Yersinia pestis bakterisi, vebanın yayılmasına dair yeni bir bakış açısı sunuyor.

Bronz Çağı'nda Veba Bilmece!

Tarih boyunca, Kara Veba'nın pireler aracılığıyla yayıldığı ve milyonlarca insanın ölümüne yol açtığı biliniyor. Ancak Bronz Çağı'na ait erken veba türlerinin bu yayılmaya neden olabilecek genetik özelliklere sahip olmadığı düşünülüyordu. Peki, hastalık nasıl bu denli geniş bir coğrafyaya yayıldı?

Koyun Dişiyle Gelen Kanıtlar

Araştırmacılar, Rusya'nın Arkaim bölgesinde Sintashta-Petrovka kültürüne ait bir koyun dişinde bakterinin izlerine rastladı. Bu bulgu, vebanın yalnızca insanlardan değil, hayvanlardan da yayıldığını gösteriyor. Böylece, evcil hayvanlar ve hayvancılıkla uğraşan toplulukların salgındaki rolü açığa çıkıyor.

İnsanlar ve Hayvanlar Arasındaki Bulaşma Halkası

Uzmanlar, koyunların enfekte su veya gıdalar yoluyla bakteriyi kaptığını, ardından da etleri veya yakın temasla insanlara bulaştırdığını düşünüyor. Böylelikle, göçebe topluluklarla birlikte hastalığın hızla Avrasya'ya yayıldığı ihtimali güçleniyor.

Ölümcül Yayılım ve Etkileri

Araştırmalar, Bronz Çağı bozkırlarında bazı mezarlıklardaki ölüm vakalarının yüzde 20’sinin vebadan kaynaklanmış olabileceğini ortaya koyuyor. Bu oran, vebanın dönemin toplumsal yapısı üzerindeki derin etkisini gözler önüne seriyor.

Tarihsel Bir Ders: Sağlık ve Hayvanlar Arasındaki İlişki

Tarihin derinliklerinde kaybolmuş bu hikaye, modern dünyada hala geçerli olan hayvan sağlığı ve insan sağlığı arasındaki ilişkiyi hatırlatıyor. Bugün bile, tıp dünyası bu denklemi çözmeye çalışarak, geçmişin acı tecrübelerinden dersler çıkarmaya devam ediyor.